جراحی پای پرانتزی یا استئوتومی روشی است که به بزرگسالان و یا نوجوانانی که بلوغ اسکلتی آنها کامل شده است، به منظور درمان مطمئن پای پرانتزی پیشنهاد میشود. بیماران بنا به دلایل مختلفی مانند اختلال در راه رفتن، نگرانی از پیشرفت بیماری، احتمال بروز آرتریت در آینده، درد و یا سایر دلایل ممکن است تصمیم به جراحی پای پرانتزی بگیرند که قصد داریم در این مقاله از سایت دکتر کاوه قرنی زاده به بررسی کامل آن پرداخته و روش های مختلف انجام جراحی را برایتان شرح خواهیم داد.
جراحی پای پرانتزی چه زمانی لازم است؟
↲با هدف پیشگیری از آرتریت
پای پرانتزی یا ژنو وروم میتواند فشاری غیرطبیعی به زانوها وارد کند و منجر به بروز آرتریت در آینده شود.
↲ به منظور بهبود راه رفتن
پای پرانتزی در برخی موارد میتواند در راه رفتن طبیعی فرد اختلال ایجاد نماید.
✍️ بیشتر بخوانید: بریس زانو پرانتزی
↲ برای پیشگیری از آسیب به مفاصل زانو
عدم تعادل در قسمتهای مختلف زانو باعث میشود فشار بیش از حد و نامتعادل در برخی قسمتهای زانو ایجاد شود و همین موضوع میتواند باعث پارگی منیسک داخلی و غضروف مفصلی شود. جهت پیشگیری از این عوارض پیشنهاد میشود جراحی پای پرانتزی انجام شود.
↲ هنگام داشتن مشکل فیزیکی در انجام برخی حرکات
افرادی که پاهای پرانتزی دارند در انجام برخی فعالیتها و یا تمرینات ورزشی ممکن است با مشکل روبرو شوند، به عنوان مثال دوچرخه سواری یکی از ورزشهایی است که برای این افراد با سختی و دشواری همراه است.
تشخیص پای پرانتزی
روند کنترل و تشخیص اولیه پای پرانتزی در سنین پایین باید انجام شود. پزشک سوالات و آزمایشاتی را در زمینه سلامت و رشد کودک انجام میدهد و پاهای کودک را بررسی می کند. در موارد زیر نیاز است تا تصویربرداری ایکس ری صورت گیرد تا برنامه درمانی مناسب در پیش گرفته شود؛
- پای پرانتزی حاد
- طول دو پا یا انحراف زانو متفاوت و غیر قرینه باشد
- کودک نسبت به سن جثه کوچکی داشته باشد
- کودک بعد از دو تا سه سالگی بهبود نیابد
- با انجام ایکس ری می توان نیاز به درمان را سنجید.
علت ایجاد پای پرانتزی
در موارد مشهودی پای پرانتزی یا ژنو وروم به دلیل اختلالاتی در رشد صفحه بالایی زانو، عفونت یا برخی بیماری های استخوانی مانند کمبود ویتامین D ( ریکتز) ایجاد می شود. پزشک با بررسی استخوان و انجام برخی آزمایشات می تواند علت اصلی پای پرانتزی را تشخیص دهد. برای درمان پای پرانتزی در ابتدا لازم است تا علت پای پرانتزی تشخیص داده شود. پس از آن با توجه به علت ایجاد مشکل، می توان گزینه درمانی مناسب را انتخاب نمود.
علائم نیاز به جراحی پای پرانتزی
پای پرانتزی میتواند در شدتهای مختلفی بروز پیدا کند. برخی از بیماران ممکن است نیازی به جراحی نداشته باشند اما برای برخی از بیماران روش جراحی تنها راهکار درمانی محسوب میشود. شایع ترین علائمی که نشان میدهد شما نیاز به جراحی پای پرانتزی دارید عبارت اند از:
- درد در زانو و یا مچ پا که عموما به دلیل آسیب به غضروف و مفاصل زانو که هنگام سایش کاسهی زانو با ساختارهای زیرین آن رخ میدهد.
- اختلال هنگام راه رفتن
- پیچ خوردگی و یا چرخش استخوان درشت نی که باعث میشود هنگام راه رفتن پاها به سمت داخل و یا خارج بچرخند.
پای پرانتزی خود به خود برطرف می شود؟
به طور کلی در ابتدا پای پرانتزی را مورد بررسی قرار می دهند و طی بازه های زمانی مختلف زانو بررسی می شود. گچ گرفتن برای درمان پای پرانتزی تاثیری ندارند. در صورتی که پای پرانتزی فیزیولوژیک باشد یعنی مشکل خاصی وجود نداشته باشد با گذشت زمان ( تا دو تا سه سالگی) کودک بهبود می یابد.
برای بررسی و تست شلوار کودک را در بیاورید و در حالی که کودک در حالت ایستاده قرار دارد و پاها در کنار هم هستند در جلوی یک دیوار سفید یک عکس از کودک بگیرید. چندین ماه بعد عکس دیگری بگیرید و با عکس قبلی مقایسه کنید. در صورتی که بهبودی مشاهده کردید بدین معناست که پاها در حال تقویت هستند و این عارضه رو به بهبود است. حتی در صورتی که در سنین بزرگسالی نشانه ای از زانوی پرانتزی خفیف مشاهده شود فرد می تواند فعالیت های مختلفی مانند ورزش کردن و … را انجام دهد و مشکلی وجود ندارد. در حقیقت می تواند یک زندگی طبیعی داشته باشد. در صورتی که بعد از سه سالگی این مورد بهبود نیابد احتمالاً نیاز است تا از گزینه های درمانی کمک گرفت. از جمله روش های درمانی شایع برای پای پرانتزی می توان به استفاده از بریس وجراحی اشاره کرد.
درمان پای پرانتزی در بزرگسالان بدون جراحی
هرگونه تبلیغ و یا باور در مورد اینکه میتوان پای پرانتزی در بزرگسالان را بدون جراحی درمان کرد از لحاظ علمی پذیرفته شده نیست. تغییر شکل استخوانها در اطراف زانو به عنوان یک انحراف ساختاری محسوب میشود که تراز طبیعی استخوانها را از بین میبرد. ورزش، تمرینات کششی و تقویتی، فیزیوتراپی و مصرف ویتامینها میتواند عضلات و استخوانها را قوی کند اما هیچ کدام از موارد نام برده شده نمیتواند شکل استخوانها را تغییر دهد. تنها روش درمان پای پرانتزی در بزرگسالان بریدن استخوان و صاف کردن آن است. این روش به نام استئوتومی شناخته میشود و میتواند نتایج پایدار ایجاد نماید.
انواع روشهای جراحی پای پرانتزی
روشهای مختلفی برای جراحی پای پرانتزی وجود دارد که عبارت است از:
1. استئوتومی استخوان درشت نی (تیبیا) با صفحه داخلی و پیچ
این روش جراحی ساده و کم تهاجمی است و صفحهای که برای تثبیت داخلی استفاده میشود کوچک است. دورهی بهبودی پس از جراحی نیز سریع و بدون درد است و بیماران پس از جراحی میتوانند وزن جزئي بدن را تحمل کنند. این روش برای بیمارانی مناسب است که:
- کمان پرانتزی در استخوان درشت نی (مقابل استخوان ران) ایجاد میشود.
- میزان تغییر حالت کمتر از 12 درجه است.
- هیچ تغییر شکلی به حالت چرخشی وجود ندارد و تراکم استخوان بیمار طبیعی است در صورتی که بیمار پوکی استخوان نداشته باشد.
2. استئوتومی دیستال استخوان ران (فمورال) با تثبیت داخلی
در برخی از بیماران استخوان ران به عنوان محل مناسب برای جراحی اصلاح ساق پا در نظر گرفته میشود. این جراحی برای افرادی که کمان پای پرانتزی آنها بیش از 12 درجه است انتخاب میشود. در طی جراحی استخوان ران و درشت نی در یک راستا قرار میگیرند تا نتایج قابل قبول حاصل شود. جراحی استئوتومی استخوان ران نیز با یک صفحه و پیچ انجام میشود. این روش جراحی معمولاُ برای بیمارانی که سن بیشتری دارند، انتخاب میشود زیرا بهبود سریعتری به همراه دارد و بیماران پس از جراحی میتوانند وزن بدن خود را تحمل کنند.
3. استئوتومی درشت نی با میله گذاری اینترامدولاری
این روش جراحی در بیمارانی که دچار ناهنجاریهای چرخشی در استخوان درشت نی هستند استفاده میشود. در این روش بخشی از استخوان بریده میشود و سپس یک میله از جنس تیتانیوم در حفرهی توخالی درشت نی قرار میگیرد، در نهایت از پیچهایی برای محکم کردن استخوانها و قرار دادن آنها در موقعیت صحیح استفاده میشود.
4. تثبیت دایرهای خارجی
در این روش از قابهای دایرهای و یا حلقههایی برای اصلاح پای پرانتزی استفاده میشود. تثبیت دایرهای خارجی می تواند بسیاری از ناهنجاریها را به صورت همزمان اصلاح کند.
برای بیمارانی که خمیدگی بیش از 10 الی 12 درجه دارند، دارای پیچ خوردگی درشت نی هستند و همچنین بیمارانی که طول دو پای آنها با یکدیگر متفاوت است میتوانند از این روش جراحی برای اصلاح تمام ناهنجاریها به صورت همزمان استفاده کنند. پس از جراحی بیماران میتوانند بلافاصله راه بروند. اصلاح استخوان به صورت تدریجی انجام میشود.
مزایای جراحی استئوتومی یا پای پرانتزی
- بازیابی و ترمیم ساختار استخوانی در زانو
- بهبود عملکرد پا هنگام راه رفتن و ایستادن
- کاهش فشار اضافی در برخی قسمتهای زانو
- پیشگیری از تعویض مفصل زانو در صورت درمان به موقع
درصد موفقیت جراحی پای پرانتزی چقدر است؟
در صورتی که روش مناسب جراحی برای بیمار انتخاب شود و جراح از تخصص و تجربهی کافی برخوردار باشد درصد موفقیت جراحی پای پرانتزی بیش از 98 درصد است.
عوامل خطر بعد از جراحی پای پرانتزی
- عفونت
- احتمال تشکیل لخته خون
- عوارض مرتبط با بیهوشی
- درد
- تورم
محدودیتهای پس از جراحی پای پرانتزی
- از بلند کردن اجسام سنگین تا زمان بهبود کامل خودداری نمایید.
- از انجام حرکات ورزشی شدید خودداری نمایید.
- تا زمانی که پزشک تجویز نماید باید از آتل استفاده کنید.
- به مدت چند هفته نمیتوانید به تنهایی فعالیتهای روزمرهی خود را انجام دهید.
*~ سوالات متداول درباره جراحی پای پرانتزی یا استئوتومی ~*
پس از معاینهی فیزیکی و انجام تصویربرداریهای لازم با توجه به میزان ناهنجاریهایی که در زانو ایجاد شده است بهترین روش جراحی پای پرانتزی توسط جراح انتخاب میشود.
بله، بلافاصله پس از جراحی پای پرانتزی باید برنامههای فیزیوتراپی را برای دوران نقاهت خود و چند ماه پس از آن برنامه ریزی نمایید و معاینات منظم را پیگیری نمایید تا زمانی که بدون هیچ گونه مشکلی بتوانید به تنهایی راه بروید.
دوران نقاهت با توجه به نوع جراحی و وضعیت سلامت بیمار بین چند هفته تا چند ماه متغیر است.