جراحی آرتروپلاستی یا تعویض مفصل ران، به منظور رفع و درمان مشکلات مربوط به مفصل ران توسط متخصص ارتوپدی انجام می شود. این جراحی با دستگاهی به نام آرتروسکوپ (دوربین) کنترل می‌شود. هدف جراحی آرتروپلاستی مفصل ران، بهبود کیفیت زندگی فرد و درمان آسیب هایی است که به روش های غیرجراحی پاسخ ندادند.
آرتروپلاستی مفصل ران چیست؟
آرتروپلاستی مفصل ران یا جراحی تعویض مفصل ران، یک روش جراحی است که در آن مفصل ران آسیب دیده با مفصل مصنوعی یا پروتز جایگزین می‌شود. این روش عموما برای درمان درد و محدودیت حرکت در مفاصل ران که به علل متعددی از جمله آرتروز ایجاد شده، استفاده می‌شود.
آرتروپلاستی مفصل ران می‌تواند به بیمارانی که درد و محدودیت حرکت شدیدی در مفصل ران دارند، کمک میکند تا سریع‌تر از شر درد رها شوند. در این روش، بخش‌های آسیب دیده از ران، از جمله سطح استخوانی سرفهره و سطح استخوانی لگن، جایگزین می‌شوند. برای این منظور، بخش‌های آسیب دیده از مفصل ران با استفاده از ابزارهای جراحی مناسب بریده می‌شوند و پروتز مصنوعی جایگزین آن شده و به استخوان‌های سالم متصل می‌شود. این پروتزها عموما از مواد مانند پلاستیک، فلز یا سرامیک ساخته طراحی شده‌اند تا حرکت صحیح مفصل ران را آسان کنند.
دلایل جراحی آرتروسکوپی مفصل ران
- آرتروز: در برخی از موارد آرتروسکوپی مفصل ران می‌تواند در درمان آرتروز مفصل ران که باعث تخریب و خراشیدگی غضروف مفصل می‌شود، مفید باشد. پزشک متخصص به کمک این روش می تواند غضروف آسیب دیده را تمیز کند، تراکم آن را ترمیم کند یا در صورت لزوم پروسه جایگزینی مفصل را انجام دهد.
- التهابات مفصلی یا سینوویت: در برخی از موارد التهابات مفصلی مانند التهاب مفصل ران یا بورسیت (التهاب بورسای مفصل ران)، آرتروسکوپی مفصل ران ممکن است برای تشخیص و درمان استفاده شود.
- تغییر فرم استابولار فمور: این عارضه نمی‌تواند مستقیما با روش آرتروپلاستی درمان شود اما در برخی از موارد، هنگام انجام آرتروسکوپی مفصل ران، جراح ممکن است تغییراتی را در استابولار فمور تشخیص دهد و برخی از تغییرات کوچک آن را اصلاح کند.
- کشیدگی و تمدد لیگامان ها: در صورت وجود شکستگی یا کشیدگی لیگامان‌های مفصل ران، آرتروسکوپی مفصل ران می‌تواند برای تعمیر یا بازسازی لیگامان‌ها مورد استفاده قرار گیرد.
- تشخیص دقیق: آرتروسکوپی مفصل ران به جراح امکان می‌دهد تا با استفاده از تصاویر دقیق و زنده‌ای که از طریق دستگاه آرتروسکوپ به دست می‌آید، به تشخیص دقیق‌تری از مشکلات مفصل ران برسد و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
چه کسانی باید جراحی آرتروپلاستی انجام دهند؟
با شناخت رایج‌ترین دلایل جراحی آرتروپلاستی حال به سراغ شناخت افرادی می‌رویم که باید به سراغ آن بروند. جراحی آرتروپلاستی ران معمولا گزینه آخر برای افرادی است که مشکلات جدی در مفصل ران دارند و درمان‌های غیرجراحی برایشان کارآمد نبوده. این جراحی برای بهبود عملکرد مفصل، کاهش درد و افزایش کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود.
تصمیم نهایی در مورد انجام جراحی آرتروپلاستی باید توسط پزشک متخصص مفصل‌ها، با توجه به تاریخچه بیماری، نتایج آزمایشات تشخیصی و وضعیت فردی هر بیمار، اتخاذ شود. قبل از تصمیم‌گیری در مورد جراحی، مهم است با پزشک خود مشورت کنید و در مورد مزایا، معایب و جزئیات مراحل بیشتر صحبت کنید.
مزایای جراحی آرتروسکوپی مفصل ران
کاهش تهاجم و آسیب به بافت‌های اطراف
کاهش احتمال عفونت
کاهش احتمال برگشت آسیب
تشخیص دقیق‌تر
برش های کوچک‌تر
مدت زمان بستری کمتر
دوران نقاهت کوتاه تر
مراحل انجام آرتروپلاستی یا تعویض مفصل ران
1.آماده سازی اولیه:
معاینه فیزیکی، آزمون‌های تصویربرداری (مانند اشعه X و MRI) و بررسی سابقه پزشکی بیمار شامل بیماری‌های مزمن، داروهای مصرفی و آلرژی‌ها، در این مرحله انجام می‌شود تا پزشک مطمئن شود آرتروپلاستی مفصل ران برای بیمار مناسب است.
2. بستری شدن بیمار:
قبل از عمل جراحی، بیمار در بیمارستان بستری می‌شود. در این مرحله بیمار در بیمارستان بستری می‌شود تا ضمن آماده سازی های جسمی و روانی، به طور کامل با فرآیند جراحی آشنا شده، سوالات و نگرانی‌های او مورد بررسی قرار گیرد و توضیحاتی درباره تهیه فرآیندهای پیش‌عملیاتی و اجرای آن‌هابه اون ارائه شود.
3. جراحی:
در این مرحله، جراحی آرتروپلاستی مفصل ران انجام می‌شود به این صورت که متخصص ارتوپد از چندین برش کوچک برای دسترسی به مفصل استفاده میکند و عملیات اصلاح و تعویض مفصل را با استفاده از دستگاه آرتروسکوپ انجام می‌دهد.
4. بازیابی، توانبخشی و ترخیص:
بعد از جراحی، بیمار به بخش بازیابی منتقل می‌شود. در این مرحله، تیم پزشکی شامل فیزیوتراپیست‌ها و متخصصان بازسازی عضلات و مفاصل، برنامه‌های تمرینی و فیزیوتراپی را برای بیمار طراحی می‌کنند. هدف از این برنامه‌ها استفاده از تمرینات و فعالیت‌های فیزیکی برای بهبود عملکرد مفصل ران و بازگشت به فعالیت‌های روزمره است. پس از بازیابی کامل و بهبود از شرایط پس از عمل، بیمار ترخیص خواهد شد.
تعویض مفصل ران چگونه انجام می‌شود؟
قبل از جراحی، جراح ارتوپد ناحیه ای را که قرار است جراحی شود مشخص می کند و تمام علائم حیاتی بیمار را بررسی می شود. در حرکت بعدی به صلاحدید پزشک متخصص بیهوشی عمومی یا بی‌حسی منطقه‌ای مانند اپیدورال انجام می‌شود.
هنگامی که جراحی مفصل ران شروع می‌شود، جراح ارتوپد برشی حدود 10 اینچ در کنار یا پشت لگن ایجاد می کند تا مفصل ران نمایان شود.
مفصل با برداشتن استخوان ران از سوکت یا استابولوم در رفته می شود.
جراح از اره استخوانی برای برداشتن سر استخوان ران استفاده می کند و با استفاده از ابزار تخصصی به نام ریمر، حفره را آماده می کند.
قطعات جایگزین پروتز توسط جراح ارتوپد در مکان مورد نظر قرار می‌گیرد.
بسته به کیفیت و استحکام استخوان باقیمانده، پروتز ممکن است به صورت فشرده در جای خود قرار گیرد یا سیمان شود.
جراح سهولت حرکت و ثبات و همچنین طول مناسب پا را بررسی می کند. در این مرحله معمولا از اشعه ایکس برای اهداف اندازه گیری و تعیین موقعیت بهره گرفته می‌شود.
عضله و بافت نرم ترمیم می‌شوند و پوست به هم بخیه یا منگنه می‌شود.
برخی از بیماران ممکن است به صلاحدید پزشک، یک بالش گوه‌ای برای نگه داشتن بین پاها به عنوان پیشگیری از دررفتگی دریافت کنند.
بیمار قبل از بستری در بیمارستان به مدت 2 تا 5 روز، چندین ساعت را در اتاق ریکاوری سپری میکند.
دوران نقاهت جراحی آرتروسکوپی مفصل ران
- بعد از جراحی، بیمار باید به مدت 1 تا 4 هفته از عصای زیر بغل استفاده کند.
- مسکن هایی جهت کاهش درد و ناراحتی بیمار تجویز می شود.
- فیزیوتراپی بعد از جراحی، کمک بسیار موثری به بیمار می کند.
- متخصصین فیزیوتراپی انجام حرکات کششی را بعد از جراحی و برای تقویت ماهیچه ها و عضلات توصیه می‌کنند.
- بیشتر بیماران به 12 جلسه فیزیوتراپی نیاز دارند. بعد از 6 هفته تا 2 ماه فرد می تواند مجدد به زندگی عادی خود برگردد و حرکات را بدون کوچکترین مشکلی انجام دهد.
- حرکات سنگین ورزشی، 3 تا 4 ماه بعد از جراحی بلامانع است.
- ویزیت های بعد از جراحی توسط جراح ارتوپد و اطمینان یافتن از بهبودی کامل را فراموش نکنید.