پای شارکو (مفصل نوروپاتیک) چیست و چگونه درمان می شود؟

بیماری پای شارکو که با نام های مفصل شارکو یا مفصل نوروپاتیک شناخته می شود، نوعی آرتروپاتی است که بیشتر بافت ها، استخوان ها و مفاصل پا و مچ پا را درگیر می کند. بیماری مفصل شارکو یکی از عوارض دیابت است، بنابراین گاهی به آن آرتریت دیابتی نیز گفته می شود. حال سوال اینجاست که علت بروز بیماری مفصل شارکو چیست؟ مفصل شارکو یا مفصل نوروپاتیک چه علائمی دارد؟ جراحی پای شارکو چگونه انجام می شود؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم و راه های درمان پای شارکو تا انهای این مقاله همراه ما باشید.

مفصل شارکو یا مفصل نوروپاتیک چیست؟

همان طور که اشاره شد، بیماری مفصل شارکو (Charcot joint) یا مفصل نوروپاتیک (neuropathic joint) نوعی آرتروپاتی است که اکثرا بافت ها، استخوان ها و مفاصل پا و مچ پا را درگیر می کند. به همین علت به آن بیماری پای شارکو نیز گفته می شود. از آنجایی که این بیماری در افراد دیابتی بیشتر مشاهده می شود، به آن پای شارکو دیابتی یا آرتریت دیابتی گفته می شود.

بیماری شارکو باعث التهاب شدید در بافت‌ها، استخوان‌ها و مفاصل پا می‌شود و ممکن است منجر به پارگی شدید، تحلیل بافتی یا دررفتگی مفاصل و استخوان‌ها و در نتیجه تغییر شکل و تغییر شکل پا شود. توجه داشته باشید که تشخیص و درمان صحیح شارکو حاد برای کاهش بدشکلی دائمی پا ضروری است.

علت ایجاد بیماری مفصل شارکو چیست؟

هر شرایطی که باعث نوروپاتی حسی یا اتونومیک شود می تواند منجر به مفصل شارکو شود. به طور کلی، آرتروپاتی شارکو با برخی از بیماری ها مرتبط است که عبارتند از:

• دیابت و نوروپاتی دیابتی که شایع ترین علت آن است.
• آسیب های نخاعی
• سیرنگومیلی یا کیست نخاعی
• اعتیاد به الکل و مواد مخدر
• عفونت شدید یا زخم درمان نشده روی پا
• بیماری پارکینسون
• سیفلیس (Syphilis)
• فلج مغزی
• جذام
• عدم درمان صحیح شکستگی پا
• جراحی پا

علائم پای شارکو چیست؟

در بیماری مفصل شارکو اولیه یا آرتریت دیابتی، ممکن است هیچ علامتی وجود نداشته باشد. لذا این مسئله شروع زودهنگام درمان را به تاخیر می اندازد که برای جلوگیری از آسیب دائمی به پا مهم است. به طورکلی، علائم مفصل شارکو را می توان بر اساس مرحله بیماری مفصل شارکو تقسیم کرد.

مراحل پای شارکو

مراحل پای شارکو با علائم و نشانه های زیر مشخص می شود:

علائم مرحله اول: مرحله التهاب و پارگی

مرحله اول پای شارکو مرحله پارگی و تکه تکه شدن (Fragmentation and Destruction)، مرحله التهاب حاد و به طور عمده بروز پارگی بافت است. مرحله اول بیماری شارکو با برخی علائم همراه است که عبارتند از:

• قرمزی پوست اطراف مفصل آسیب دیده
• اِدم اطراف مفصل
• افزایش دمای مفصل آسیب دیده
• دررفتگی جزئی مفصل
• بدتر شدن وضعیت استخوان ها و غضروف ها
• شکستگی های داخلی در مفاصل پا و تکه تکه شدن استخوان
• از بین رفتن انحنای طبیعی کف پا و صاف شدن آن

علائم مرحله دوم: مرحله شارکو حاد

در مرحله شارکو حاد یا فیوژن مفصل شارکو (Coalescence)، علائم قرمزی و تورم مرتبط با مرحله اول رخ می دهد و فرسایش استخوان و عضله کاهش می یابد.

علائم مرحله سوم: مرحله بازسازی

در مرحله بازسازی (Reconstruction) سفت شدن و بهبود شکستگی های استخوانی و پارگی مفاصل و از بین رفتن ادم بافتی رخ می دهد، اما ممکن است برخی تغییرات ساختاری در پا مشاهده شود که درمان آ نها دشوار است، مانند:

• بدشکلی های دائمی پا
• از بین رفتن قوس های طبیعی پا، ناپدید شدن قوس کف پا با هیپرپلازی استخوان ها (Hyperplasia)
• زخم پا

بیشتر بخوانید: بد جوش خوردن استخوان شکسته؛ علل، علائم و درمان آن

پای شارکو چگونه تشخیص داده می شود؟

هنگام تشخیص پای شارکو، مهم است که آن را از سایر آرتروپاتی ها (بیماری مفاصل) با علائم مشابه، متمایز کنید .پزشک متخصص برای تشخیص وجود هر یک از مشکلات زیر در پا به برخی روش‌های تشخیصی مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و تصویربرداری رادیولوژیک متوسل می‌شود:

• پارگی و تکه تکه شدن استخوان های مفصل، مانند دررفتگی مفصل مچ پا و مفاصل متاتارس (استخوان‌های کف پا)
• بررسی تراکم استخوان مفصل، جایی که سطح مفصل متراکم تر است (به ویژه در نقاط تماس و فشار)
• بدشکلی در استخوان های پا
• ظهور سایه های استخوانی در بافت های نرم پا
• ظهور قطعات استخوانی آزاد در داخل مفصل همراه با سخت شدن شکستگی ها
• تشکیل غضروف فیبری در محل شکستگی
• دررفتگی جزئی یا کامل مفاصل پا

درمان پای شارکو

درمان مفصل شارکو بستگی به شدت پارگی مفصل دارد. با این حال درمان پای شارکو به دو شکل جراحی و غیر جراحی انجام می شود که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.

درمان غیر جراحی پای شارکو

درکان هیا غیر جراحی مفصل شارکو شامل موارد زیر است:

• از طریق استفاده از چوب دستی یا ویلچر، فشار و وزن روی پا کاهش می یابد.
• با نظر متخصص از بریس برای ساق بند و مچ بند استفاده می شود.
• برای کاهش آسیب بیشتر مفصل در موارد غیر شدید از آتل پا و مچ پا استفاده می شود. توجه داشته باشید که آتل باید هر هفته به مدت دو هفته با معاینه مناسب از پا و مچ پا تعویض شود تا از عفونت یا زخم جلوگیری شود.
• استفاده از با محرک های الکتریکی.
• استفاده از داروها و کرم های ضد تعریق برای کاهش احتمال ایجاد زخم.
• داروهایی که تجزیه کلسیم از استخوان ها را کاهش می دهند، مانند خانواده بیس فسفونات ها، برای تسهیل در بهبود شکستگی استخوان های پا و مچ پا.

درمان گیاهی پای شارکو

مفصل شارکو یک بیماری است که نیاز به مراقبت های پزشکی جدی دارد، بنابراین کنترل آن از طریق گیاهان دشوار است. توجه داشته باشید بیمار با شروع علائم نباید از درمان زودهنگام و مداخلات پزشکی اجتناب کرده و هر چه سریعتر باید به پزشک مراجعه کند.

درمان جراحی پای شارکو

در کمتر از 25 درصد موارد پای شارکو، زمانی که پارگی شدید در مفاصل و استخوان ها و ترس از عوارض احتمالی پای شارکو مانند زخم پا وجود دارد، به جراحی متوسل می شوند. با این حال، وجود التهاب حاد فعال مانع از انجام جراحی خواهد شد. از جمله انواع جراحی هایی که برای درمان مفصل شارکو استفاده می شود:

• استئوتومی ترمیمی که در آن استخوان‌های پا و مچ پا کوتاه یا بلند می‌شوند تا در صورت بروز ناهنجاری‌ها در نتیجه بیماری، شکل ساختاری پا اصلاح شود.
• فیوژن مچ پا که در آن مچ پا با پیچ های مخصوص ثابت می شود تا در موقعیت خاصی ثابت شده و از حرکت پا جلوگیری شود تا عوارضی که ممکن است به وجود بیاید، کاهش یابد.
• استئوتومی  (Exostectomy) که در آن برجستگی های استخوانی که ممکن است باعث ایجاد زخم در پا شوند برداشته می شود.

بیشتر بخوانید: دردهای مچ پا

قطع پا شارکو چه زمانی الزامی است؟

قطع پا در موارد شدیدی که با روش‌های درمانی دیگر قابل درمان نیست و در مواردی که زخم‌های دائمی رخ می‌دهد که قابل درمان نیستند، استفاده می‌شود.

نکاتی برای زندگی با پای شارکو

پس از تشخیص و تعیین روش درمانی مناسب برای بیمار با توجه به شدت علائم پای شارکو، بیمار مبتلا به آرتریت دیابتی یا مفصل شارکو باید نکاتی را برای زندگی با این بیماری رعایت کند، مانند:

• نظارت و مراقبت دائمی از پا، نظارت بر وجود زخم و تغییرات غیر طبیعی دمای پا.
• به طور مداوم با پزشک متخصص پا مشورت کنید تا مطمئن شوید که هیچ زخم جزئی وجود ندارد.
• پوشیدن کفش های مخصوصی به نام کفش پای شارکو که به طور خاص برای بیماران مبتلا به مفصل شارکو تولید و طراحی شده است.
• تعهد به استراحت تا حد امکان و اجتناب از قرار دادن پا در معرض هر نوع شوک.

چگونه می توان از پای شارکو پیشگیری کرد؟

پیشگیری از بیماری شارکو عمدتاً به پیشگیری از علل شکستگی و ضربه به پا بستگی دارد، به ویژه در افرادی که مستعد عفونت هستند. همچنین برای تنظیم سطح قند خون و حفظ آن در محدوده طبیعی و جلوگیری از عوارض دیابت بر روی اعصاب محیطی که باعث بیماری مفصل شارکو می شود، به ویژه برای بیماران دیابتی، پزشک باید به طور مداوم مورد بررسی قرار گیرد .

عوارض پای شارکو

بیماری مفصل شارکو بیمار را در معرض برخی از مشکلات سلامتی قرار می دهد و از عوارض پای شارکو می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شایع‌ترین عوارض مفصل شارکو، بروز زخم‌های نوروپاتیک است. به‌عنوان فشار دائمی بر روی مفاصل تغییر شکل یافته در حین راه رفتن منجر به زخم‌هایی می‌شود که در اثر قرار گرفتن در معرض عفونت‌های باکتریایی، ویروسی یا قارچی می‌توانند به شدت ملتهب شوند .
• بدشکلی های دائمی مانند کاهش طول محور قدامی خلفی پا همراه با اِدم در آن که خطر ایجاد زخم را افزایش می دهد.
• کاهش حساسیت به درد و زخم سطحی، که باعث می‌شود بیمار نتواند درد را احساس کند و کبودی‌ها یا برآمدگی‌های جزئی پا را تشخیص دهد.
• انقباض عضلات داخلی پا که منجر به ناهنجاری هایی مانند انگشت چکشی و پنجه ای می شود.
• بروز ایسکمی (Ischemia) که در رگ های خونی باعث تحریک بروز تغییرات عروقی می شود.

کلام آخر

استئوآرتروپاتی نوروپاتیک شارکو یک اختلال مفصلی مخرب است که با ضربه به اندام نوروپاتیک شروع شده و می تواند منجر به دررفتگی و شکستگی پا شود. البته بیماری شارکو ناشی از نوروپاتی‌های محیطی و مرکزی است که بر کاهش تدریجی حس در اعصاب حسی پا تأثیر می‌گذارد و ممکن است در ابتدا علائم یا دردی ایجاد نکند. این بیماری اغلب با روش های غیر جراحی و در موارد حاد با جراحی پای شارکو قابل درمان است. در پایان توصیه می شود، در صورت ملاحظه علائم این بیماری، به ویژه در افراد دیابتی، به متخصص ارتوپدی مراجعه کرده تا از بروز عوارض جدی این بماری جلوگیری شود.