تمام نکات درباره تعویض مفصل زانو که باید بدانید!

تعویض مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو ( Knee Arthroplasty ) روش جراحی برای جایگزین کردن قسمتی از مفصل زانو یا کل مفصل است که در اثر عوامل مختلفی آسیب دیده و تحلیل رفته است. از مهم ترین علل از بین رفتن مفصل زانو می توان به سائیدگی مفصل در اثر آرتروز زانو اشاره کرد. آرتروز زانو یک بیماری پیش رونده است که در سنین مختلف در افراد بروز می کند. راهکارهایی برای درمان این بیماری وجود دارد ولی یکی از اصلی ترین و بهترین روش های درمان آرتروز زانو، جراحی تعویض مفصل زانو است.

توصیف وضعیت آرتروز زانو

شاید همگی ما با درد آرتروز زانو آشنایی نداریم ولی قطعاً افراد مسن یا والدین و یا مادربزرگ و پدربزرگ خود را به یاد داریم که از درد زانو ها عذاب می کشند. این بیماری گسترش زیادی در بین افراد سنین بالاتر دارد و لازم است که درباره اصلی ترین روش درمانی این بیماری که همان تعویض مفصل زانو باشد، اطلاعاتی کسب کنیم.

اهداف جراحی تعویض مفصل زانو

1. تغییر شکل در زانو به علت آسیب ظاهر زانو معمولا کج و منحرف می شود
2. به دست آمدن توانایی حرکت در زوایای مطلوب
3. از بین بردن درد ناشی از آسیب زانو در اثر ضربه یا آرتروز زانو یا انحراف زانو و مواردی از این قبیل

سن جراحی تعویض مفصل زانو

یکی از موفقیت آمیزترین عمل های ارتوپدی جراحی تعویض مفصل زانو است. زیرا مفصل مصنوعی به مدت طولانی عمر کرده بدون اینکه مشکلی برای فرد ایجاد کند. این جراحی در بین افراد مسن و میانسال بیشتر صورت می گرفت اما با پیشرفت علم پزشکی و در دست بودن پروتز های مناسب و استفاده از تکنیک های مفید، این جراحی برای نوجوان ها و جوان ها نیز می تواند انجام گیرد. علت انجام جراحی برای افراد جوان تر آسیب به زانو است و در موارد نادری شاهد آرتروز زانو هستیم.

طبق تحقیقات انجام شده این جراحی در سنین پایین نتیجه مطلوب تری نسبت به سنین بالا دارد. در این سن علاوه بر اینکه از درد زیاد ناشی از آسیب زانو کاهش می یابد، از خشکی مفصل جلوگیری می شود. همچنین باید توجه داشت که احتمال عفونت و لق شدن مفصل مصنوعی بعد از جراحی در افراد چاق وجود دارد. برای انجام این جراحی پزشک با توجه به شدت درد بیمار تصمیم به جراحی می گیرد.

چه کسانی کاندید مناسب برای تعویض مفصل زانو هستند؟

1. در صورتی که درد ناشی از زانو فرد را از انجام کارهای روزمره مانند راه رفتن، از پله بالا رفتن و ایستادن و نشستن بازدارد، لازم است به متخصص ارتوپدی مراجعه شود.
2. در صورتی که در هنگام استراحت یا خوابیدن درد به سراغ فرد بیاید.
3. در صورتی که بدن بیمار در برابر مصرف دارو مقاومت کرده و تورم زانو از بین نرود.
4. در صورتی که درمان های غیر جراحی آرتروز برای کنترل درد موثر واقع نشوند. از جمله روش های غیر جراحی می توان به تزریق پی آر پی و ژل اشاره کرد.
5. ایجاد تغییرات زیادی در شکل ظاهری زانو

بیماری های موثر در تخریب مفصل زانو

• آرتروز زانو و ساییدگی مفصل زانو (در سنین بالا شایع می باشد)
• روماتیسم مفصلی
• عدم جوش خوردن یا بد جوش خوردن شکستگی های داخل مفصلی که بعد از گذشت چند سال موجب ساییدگی در زانو می شود.

در ادامه فیلمی واقعی از جراحی تعویض مفصل زانو آورده شده است:

آمادگی برای جراحی تعویض مفصل زانو

در صورتی که خواهان انجام این جراحی هستید، بهترین متخصص ارتوپدی چند هفته قبل از عمل به معاینه فیزیکی شما می پردازد تا از سلامت بدنی و همچنین روند بهبودی بعد عمل، اطمینان یابد. در صورتی که فرد مشکلات پزشکی خاصی مانند بیماری قلبی داشته باشد، حتما بایستی توسط متخصص مربوطه معاینه شود.

آزمایش خون، آزمایش ادرار و نوار قلب نیز از بیمار گرفته خواهد شد. در صورتی که فرد به کم خونی مبتلا باشد نیاز است که در ابتدا داروهایی برای رفع کم خونی برای بیماری توسط متخصص مربوطه تجویز شود و بعد از بهبودی فرد می تواند جراحی تعویض مفصل زانو انجام دهد. طی جراحی تعویض مفصل زانو فرد مقداری خون از دست می دهد و در صورتی که به کم خونی مبتلا باشد می تواند مشکلات عدیده ای را ایجاد کند. بنابراین در ابتدا رفع مشکل کم خونی اهمیت دارد.

مصرف برخی داروها قطع می شوند و ممکن است برخی داروهای دیگر جایگزین شوند. قطع مصرف آسپیرین و داروهای رقیق کننده خون مثل ایبوپروفن و همچنین برخی داروهای گیاهی و هربال باید برای دو هفته قبل از جراحی قطع شوند. این مدت زمان برای افراد مختلف متفاوت است.

همچنین دخانیات و مصرف الکل لازم از که از مدت زمان مشخصی قبل از جراحی قطع شود.

تمامی این موارد در روند ترمیم زانو بعد از جراحی تاثیر منفی می گذارد و لازم است که از مدت زمان مشخصی قبل از جراحی تا مدت مشخصی بعد از جراحی، از مصرف آن ها خودداری کرد. در صورتی که داروی خاصی مصرف می کنید که موجب رقیق شدن خون می شود، با تجویز پزشک مربوطه می توانید دوز دارو و یا نوع دارو را تغییر دهید. به خاطر داشته باشید که به هیچ عنوان سر خود اقدام به تغییر نوع دارو و دوز دارو نکنید.

معمولا به بیمار توصیه می شود که از در سه شب قبل از جراحی هر شب دوش گرفته شود و بدن خود را با شامپو بدن حاوی کلرهگزیدین شست شو دهند. این شامپو در داروخانه ها موجود است. با این شامپو محل عمل را بشویید. بهتر است که خود فرد پوست ناحیه جراحی را شیو نکنه و تیغ نکشد. می تواند با موزر این کار را انجام دهد. برای انجام این کار هم حتماً با پزشک خود مشورت کنید و سپس اقدامات لازم را انجام دهید.

🗣 در ادامه صحبت های دکتر کاوه قرنی زاده را در اینباره بشنوید:

---

شیوه انجام جراحی تعویض مفصل زانو

در جراحی تعویض مفصل زانو به شیوه کلاسیک که جراحی کاملاً باز است و برش بزرگی روی زانو ها ایجاد می شود و محدوده دسترسی جراح وسیع است، قسمت های آسیب دیده زانو که تحلیل رفته اند، تراشیده می شوند و با پروتز های مصنوعی جایگزین می گردند.

این جراحی می تواند به صورت کامل انجام شود و تمامی مفصل زانو تعویض شود. در برخی موارد هم می تواند تنها به صورت جزئی انجام گیرد و بخشی از مفصل تراشیده و جایگزین شود. جنس پروتز به کار رفته در این جراحی اهمیت بالایی دارد. در صورتی که فرد به پروتز حساسیت نشان دهد، احتمال نیاز به انجام دوباره جراحی یا جراحی ترمیمی بسیار بالا می رود. بنابراین لازم است که انتخاب هوشمندانه ای در این زمینه صورت گیرد. در ادامه پروتزهای جایگزین شده در قسمت های مختلف را مشاهده می کنید:

بر خلاف اسم این جراحی، جراح تمام مفصل زانو را جایگزین نمی کند. بعد از جراحی تعویض مفصل زانو، احتمالاً مقداری درد به صورت موقتی فرد را درگیر می کند. ولی فیزیوتراپی در اغلب موارد می تواند در روز بعد از جراحی آغاز شود. فیزیوتراپی بعد از جراحی کلید موفقیت جراحی است. به این ترتیب فرد می تواند فعال باقی بماند و در جلسات فیزیوتراپی با موفقیت شرکت کند.

نتیجه جراحی تعویض مفصل زانو می تواند برای سالیان سال، حتی تا 15 یا 20 سال یا حتی بیشتر دوام داشته باشد. به این دلیل که جراحی تعویض مفصل زانو برای تمام عمر نیست، سن فاکتور موثری برای انجام این جراحی و یا استفاده از روش های جایگزین است. در برخی موارد با توجه به سن بیمار، شاید بعد از این سال ها نیاز به انجام جراحی مجدد تعویض مفصل زانو باشد.

🎥 فیلم عمل تعویض مفصل زانو:

بیهوشی مناسب برای تعویض مفصل زانو

انتخاب نوع بیهوشی یا بی حسی به فاکتورهای مختلفی بستگی دارد مانند نوع جراحی، ریسک فاکتورهای بیمار و ترجیح بیمار و پزشک. انتخاب نوع بیهوشی می تواند در خطرات بعد از جراحی، هزینه و زمان لازم برای مدت زمان بستری تاثیر بگذارد. همچنین می تواند در زمان مناسب برای شروع فیزیوتراپی هم تاثیر بگذارد. همواره با متخصص بیهوشی در این باره صحبت کنید و گزینه های مناسب را بررسی نمایید.

در ادامه به انواع بیهوشی یا بی حسی اشاره می کنیم:

↲ بی حسی ناحیه ای

این نوع بیهوشی، گزینه مناسبی برای جراحی آرتروسکوپی زانو است. این نوع بی حسی ناحیه را بی حس کرده و فرد در طول جراحی هوشیار است. بی حسی ناحیه ای شامل بی حسی ستون فقرات و یا اپیدورال است. برخی تحقیقات نشان داده است که بی حسی ناحیه ای می تواند تاثیر بهتری در کنترل درد و تسریع روند بازتوانی داشته باشد. همچنین پیچیدگی های کمتری که ناشی از بیهوشی کامل است، دیده می شود.

↲ بی حسی منطقه‌ی

یا موضعی که می تواند گزینه ای برای جراحی آرتروسکوپی زانو باشد. گرچه از این روش کمتر استفاده می شود. تزریق مقداری از مواد بی حسی در ناحیه اطراف زانو انجام می گیرد. مزیت روش بی حسی این است که خطرات ناشی از بیهوشی کمتری دارد، هزینه کمتری دارد و همچنین فرد می تواند سریع تر از بیمارستان مرخص شود.

↲ بیهوشی عمومی

که به معنای بیهوشی کامل بیمار در طول جراحی است و فرد کاملاً هوشیاری خود را از دست می دهد. در برخی موارد تعویض مفصل زانو از این نوع بیهوشی استفاده می شود. ولی بی حسی ناحیه ای همچنان گزینه مناسب تری برای این جراحی است.

5 راه تشخیص آسیب و مشکلات زانو

علاوه بر سابقه پزشکی کامل و معاینه فیزیکی، سایر آزمایشات برای مشکلات زانو ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. اشعه ایکس که با استفاده از پرتوهای انرژی الکترومغناطیسی نامرئی ، تصاویری از بافت های داخلی ، استخوان ها و اندام ها را بر روی فیلم ایجاد می کند.
2. تصویربرداری ام آر آی (MRI) که در آن از آهن رباهای بزرگ ، فرکانس های رادیویی و کامپیوتر برای تهیه تصاویر دقیق از اندام ها و ساختارهای داخل بدن استفاده می شود. اغلب می تواند آسیب یا بیماری در رباط یا عضله اطراف را مشخص کند.
3. اسکن توموگرافی رایانه ای که اسکن CT یا CAT نیز نامیده می شود؛ در آن از اشعه ایکس و فناوری رایانه برای ایجاد تصاویر مختلف از بدن استفاده می شود. سی تی اسکن تصاویر جزئی از هر قسمت از بدن ، از جمله استخوان ها ، عضلات ، چربی و اندام ها را نشان می دهد. سی تی اسکن جزئیات بیشتری نسبت به اشعه ایکس عمومی دارد.
4. آرتروسکوپی که به عنوان یک روش تشخیصی و درمانی با حداقل تهاجم برای شرایط مفصل استفاده می شود. در این روش از یک لوله نوری کوچک و روشن (آرتروسکوپ) استفاده می شود که از طریق یک برش کوچک در ناحیه مفصل زانو وارد می شود. تصاویر داخل مفصل بر روی یک صفحه نمایش داده می شود. برای ارزیابی هرگونه تغییر و تخریب زانو مانند آرتروز در مفصل استفاده می شود. برای تشخیص بیماریهای استخوانی و تومورها و تعیین علت درد و التهاب استخوان از این روش استفاده می شود.
5.  اسکن رادیونوکلاید نیز یک روش تصویربرداری هسته ای است که در آن از مقدار بسیار کمی ماده رادیواکتیو استفاده می کند و این ماده به جریان خون بیمار تزریق می شود تا توسط دستگاه اسکنر شناسایی شود. این آزمایش جریان خون در استخوان و فعالیت سلول درون استخوان را نشان می دهد.

برای درمان مشکلات زانو چه کنیم؟

برای درمان مشکلات زانو، ابتدا باید علت دقیق مشکل مشخص شود، چون درد زانو می‌تواند به دلایل مختلفی مثل آسیب‌دیدگی، آرتروز، پارگی رباط‌ها، کشیدگی عضلات، یا التهاب بورس‌ها ایجاد شود.

روش درمانی	توضیحات
استراحت و کاهش فشار	کاهش فعالیت‌هایی که زانو را تحت فشار قرار می‌دهند (مثل راه رفتن زیاد یا ورزش‌های سنگین) و استفاده از عصا یا زانوبند برای حمایت بیشتر.
یخ درمانی	قرار دادن یخ به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه، چند بار در روز برای کاهش التهاب و تسکین درد. بهتر است یخ را داخل حوله پیچیده روی زانو بگذارید.
مصرف دارو	استفاده از داروهای ضد التهاب مثل ایبوپروفن، ناپروکسن یا مسکن‌ها برای کاهش درد و تورم البته با تجویز پزشک.
فیزیوتراپی	انجام تمرینات تخصصی زیر نظر فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود دامنه حرکتی و کاهش فشار روی مفصل.
کاهش وزن	در صورت داشتن اضافه‌وزن، کاهش وزن باعث کاهش بار روی زانو و کاهش درد می‌شود.
تزریق دارو یا PRP	تزریق داروهای ضد التهاب (مثل کورتون) یا پلاسمای غنی از پلاکت برای تسکین درد مزمن و تحریک بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده.
جراحی	در موارد شدید مانند پارگی رباط، آرتروز پیشرفته یا آسیب ساختاری، ممکن است نیاز به جراحی‌هایی مانند آرتروسکوپی یا تعویض مفصل زانو باشد.

اگر روش های درمانی اولیه موجب تسکین نشوند و اشعه ایکس تخریب مفصل را نشان دهد ، متخصص ارتوپد ممکن است تعویض کامل مفصل زانو را پیشنهاد دهد. در جراحی تعویض مفصل زانو بخشی از مفصل زانو یا تمام آن تراشیده شده و از پروتز های مناسب برای جایگزینی استفاده می شود. این جراحی به درمان تخریب مفصل زانو کمک می کند.

مدت زمان بهبودی پس از تعویض مفصل زانو چقدر است؟

مدت زمان بهبودی پس از تعویض مفصل زانو به عوامل مختلفی بستگی دارد، اما به‌طور کلی بهبودی کامل بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. در ادامه روند بهبودی را به‌صورت مرحله‌ای توضیح می‌دهم:

هفته اول تا سوم بعد تعویض مفصل زانو

• بستری در بیمارستان بین ۲ تا ۵ روز
• شروع حرکت زانو با کمک فیزیوتراپی بلافاصله پس از عمل
• استفاده از عصا یا واکر برای راه رفتن
• کاهش تورم و درد با دارو و یخ‌درمانی

هفته چهارم تا هشتم بعد جراحی

• افزایش تدریجی قدرت عضلات با تمرینات فیزیوتراپی
• کاهش وابستگی به واکر یا عصا
• توانایی انجام کارهای روزمره سبک

ماه سوم تا ششم بعد عمل

• بازگشت به فعالیت‌های عادی مانند رانندگی، کارهای خانه و پیاده‌روی
• کاهش محسوس درد و بهبود دامنه حرکتی مفصل
• بعضی افراد ممکن است تا ۶ ماه نیاز به فیزیوتراپی داشته باشند

کلید بازگشت به حرکت و فعالیت..

جراحی تعویض مفصل زانو، با وجود پیچیدگی‌ها، در صورت انجام توسط پزشک باتجربه می‌تواند سال‌ها زانویی سالم برای شما به ارمغان آورد. این جراحی به افراد فعال کمک می‌کند تا به زندگی دلخواه خود بازگردند و حتی فعالیت‌های ورزشی سنگین را از سر بگیرند. با این حال، تشخیص نوع جراحی مناسب همواره بر عهده پزشک شماست.