بورسیت لگن یا بورسیت تروکانتریک (trochanter bursitis) به درد ناشی از التهاب کیسه پر از مایع (بورس) در قسمت خارجی لگن اشاره دارد. بورسیت شایع ترین علت درد کشاله ران است که فعالیت های تکراری مانند بالا رفتن از پله ها یا انجام جراحی کشاله ران می تواند باعث بورسیت شود. باتوجه به شدت و علائم بیماری، درمان های متعدد غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، ورزش و درمان های جراحی وجود دارد. ما در این مقاله قصد داریم شما را بع علل، علائم و راه های درمان بورسیت لگن آشنا کنیم.
بورسیت لگنی چیست؟
بورسیت یک بیماری پاتولوژیک است که بیانگر تورم یک یا چند کیسه بورسی است که باعث درد شدید در محل التهاب می شود و از انعطاف پذیری و حرکت مفصل آسیب دیده جلوگیری می کند. بدن انسان حاوی حدود 160 بورس است که به عنوان بالشتک هایی عمل می کند که استخوان ها را از بافت های نرم اطراف آنها جدا می کند، زیرا از ساییدگی استخوان ها به تاندون ها و ماهیچه های مجاور جلوگیری می کند. یکی از مهم ترین نقاط مستعد بورسیت، شانه ها هستند، اما متحرک ترین مفاصل بدن انسان از جمله لگن، زانو و مچ پا نیز ممکن است دچار این بیماری شوند.
بورسیت تروکانتریک در نقطه سطحی استخوان ران در طرفین رخ می دهد. این نقطه استخوانی تروکانت بزرگتر نامیده می شود. بسیاری از پزشکان بورسیت تروکانتریک را سندرم درد تروکانتریک بزرگتر می نامند.بورس دیگری به نام بورس ایلیوتیبیال در داخل ران وجود دارد که التهاب آن باعث درد در ناحیه کشاله ران می شود. احتمال بروز این عارضه با افزایش سن بیشتر می شود، زیرا در میانسالی و سالمندان بیشتر اتفاق می افتد و زنان بیشتر از مردان از آن رنج می برند.
علائم بورسیت لگن
علامت اصلی ناشی از این عارضه درد در قسمت بیرونی مفصل ران است. بیمار ممکن است هنگام فشار دادن به سطح خارجی لگن یا زمانی که به پهلو دراز می کشد از درد شکایت داشته باشد. درد با فعالیت های خاصی مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله ها تشدید می شود و درد ممکن است به قسمت تحتانی ران کشیده شود. ممکن است با هر قدمی که بیمار برمی دارد درد در ناحیه ران و لگن ایجاد شده و بیمار مجبور به لنگیدن شود.
با افزایش التهاب، درد ممکن است حتی در زمان استراحت نیز ادامه یابد. به طورکلی، مهمترین نشانه های بورسیت لگن عبارتند از:
- درد در قسمت بیرونی باسن و ران
- درد هنگام دراز کشیدن در سمت آسیب دیده
- درد هنگام فشار دادن روی لگن یا قسمت بیرونی آن
- دردی که در حین فعالیت هایی مانند بلند شدن از صندلی یا پیاده شدن از ماشین بدتر می شود.
- درد هنگام بالا رفتن از پله ها
توجه داشته باشید که وجود این علائم گاهی به دلیل فعالیت بیش از حد مفاصل ران باشد که پس از کاهش حرکت و استراحت، درمان می شود. اما اگر این علائم را بیش از دو هفته بدون بهبودی مشاهده کردید، باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
علت بورسیت لگن
بورسیت تروکانتریک به دلایل متعددی ایجاد می شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است:
- صدمات ناشی از زمین خوردن، ترومای بلانت و آسیب به استخوان لگن یا خوابیدن طولانی مدت به یک طرف
- استفاده بیش از حد ناشی از فعالیت های تکراری، مانند دویدن، دوچرخه سواری، بالا رفتن از پله ها یا ایستادن طولانی مدت
پارگی تاندون عضلانی - اختلالات ستون فقرات، مانند اسکولیوز یا اسپوندیلوآرتریت ستون فقرات کمری (نوعی عفونت روماتیسمی)
- بیماری های تیروئید
- خار استخوانی در ران
- اختلاف طول پا
عوامل خطر در ایجاد بورسیت لگن
این بیماری ممکن است در نتیجه افزایش اصطکاک عضلانی با استخوان ها ایجاد شود، بنابراین برخی افراد مستعد ابتلا به این بیماری هستند. از عواملی که خطر ابتلا به بورسیت تروکانتریک را افزایش می دهد، عبارتند از:
- فعالیت بیش از حد
- اضافه وزن
- انعطاف ناپذیری عضلات جانبی ران
- برخی از شرایط فیزیکی نادرست مانند موارد اسکولیوز
- کبودی مستقیم به محل کیست (مانند افتادن روی ران یا برخورد به مبلمان)
- جراحی لگن یا عمل تعویض مفصل لگن
- ابتلا به برخی بیماری ها مانند نقرس و روماتیسم مفصلی
تشخیص بورسیت تروکانتریک یا لگنی
تشخیص با معاینه بالینی بر روی بیمار انجام می شود، جایی که محل درد به ویژه در تروکانتر استخوان ران وجود دارد. این نقطه معمول با فشار بر روی آن افزایش می یابد و دامنه حرکت در مفصل ران کامل و نامشخص است. همچنین، ممکن است درد به سمت بیرونی ران کشیده شود که گاهی با صدا در مفصل ران همراه است. اغلب، هیچ تغییر واضحی هنگام انجام MRI ظاهر نمی شود، یا تغییرات جزئی هستند. برخی از پزشکان ممکن است برای تایید تشخیص، یک داروی بی حسی را به داخل کیست تزریق کنند که این روش در کلینیک انجام می شود. اگر درد پس از تزریق کاهش یافت، این دلیلی بر صحت تشخیص خواهد بود.
درمان بورسیت لگن
از آنجایی که علت اصلی این عارضه، فعالیت بیش از حد مفصاصل ران است، بنابراین اجتناب از محرک ها و استراحت می تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند. به طورکلی درمان های بورسیت لگنی به دو دسته درمان های غیر جراحی و عمل جراحی تقسیم بندی می شود که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
درمان خانگی بورسیت لگن
استراحت یکی از مهم ترین اجزای درمان است، بنابراین بیمار باید از هرگونه فعالیتی که باعث درد می شود، خودداری کند. همچنین به بیمار توصیه می شود که کمپرس یخ را در محل درد قرار دهد. معمولاً به بیمار توصیه می شود تمرینات خاصی را انجام دهد که به انعطاف پذیری بیشتر عضلات ران برای کاهش اصطکاک کمک می کند، اما این تمرینات پس از کاهش درد شروع می شوند. همچنین بیمار می تواند از داروهای ضد التهابی مانند آسپرین یا ایبوپروفن برای کاهش التهاب و درد استفاده کند.
فیزیوتراپی
یک فیزیوتراپ ممکن است به افراد تمریناتی را برای حفظ قدرت و انعطاف مفصل لگن آموزش دهد. درمانگر ممکن است از تکنیک های درمانی دیگری مانند ماساژ، اولتراسوند، خنک کردن یخ یا گرم کردن نیز استفاده کند.
تزریق استروئید
اگر درد پس از شش هفته درمان به طور قابل توجهی بهبود نیابد، ممکن است به بیمار یک تزریق موضعی کورتیزون داده شود که با یک بی حس کننده موضعی مخلوط می شود. تزریق کورتیکواستروئیدها با هدف کاهش التهاب و کنترل درد تجویز می شود. علاوه بر این، بسیاری از مطالعات نشان داده اند که تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) ممکن است برای درمان این شرایط مناسب باشد.
جراحی بورسیت لگن
اگر مسکن‌ها، فیزیوتراپی یا درمان‌های غیرتهاجمی کمکی نکردند، پزشک ممکن است جراحی برای برداشتن بورس را توصیه کند. این عمل به روش لاپاراسکوپی از طریق یک برش بسیار کوچک و با کمک دوربین جهت راهنمایی جراح انجام می شود و بهبودی تنها چند روز طول می کشد. هدف اصلی این جراحی برداشتن بورس ضخیم و هر گونه خار استخوانی است که ممکن است روی تروکانتر بزرگ ایجاد شده باشد و تاندون هایی که به استخوان ها می سایند.
پیشگیری از بورسیت تروکانتریک
از آنجایی که بیشتر موارد بورسیت ناشی از استفاده بیش از حد است، بهترین درمان پیشگیری است. مهم است که از فعالیت هایی که باعث ایجاد مشکل می شوند، اصلاح کرده و یا متوقف کنید. برای مثال عوامل مانند اختلاف طول پا، تکنیک ضعیف در ورزش یا کار باید اصلاح شوند. مهمترین نکاتی که برای جلوگیری از این عارضه بایستی رعایت شود، عبارتند از:
- حرکات لگنی خود را آهسته انجام دهید و به تدریج سطح فعالیت خود را افزایش دهید.
- از نیروی محدود و تکرار محدود استفاده کنید.
- در صورت بروز درد غیرعادی ورزش یا حرکت را قطع کنید.
- از فعالیت های تکراری که به باسن فشار وارد می کند، خودداری کنید.
- وزن اضافی خود را کاهش دهید.
- قدرت و انعطاف عضلات لگن را حفظ کنید.
- در صورت نیاز از عصا برای راه رفتن به مدت یک هفته یا بیشتر استفاده کنید.
عوارض بورسیت لگن
توجه داشته باشید که مفاصل ران و لگن اهمیت بسزایی در حرکت افراد دارند. به همین علت تاخیر در درمان بیماری های مفصل ران می تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد. به طورکلی، درد مداوم از عوارض بورسیت تروکانتریک است که در فعالیت های روزانه اختلال ایجاد می کند.
کلام آخر
بورسیت لگن یا تروکانتریک به التهاب کیسه پر از مایع (بورس) در قسمت خارجی لگن گفته می شود که معمولا با درد همراه است. به طورکلی، عملکرد بورس ها جلوگیری از مالش ماهیچه ها به بیرون زدگی استخوانی در حین حرکت ران است. این التهاب و درد اغلب در اثر افزایش اصطکاک عضلانی با استخوان ها ناشی از فعالیت بیش از حد یا آسیب ایجاد شود.
بورسیت ها در 90 درصد موارد با ورزش و فیزیوتراپی درمان می‌شود، اما اگر این درمان‌ها باعث بهبود وضعیت نشد، جراحی مناسب‌ترین گزینه است. در پایان توصیه می شود به هنگام احساس درد شدید حین بالا رفتن از پله و سایر علائم این بیماری به بهترین متخصص ارتوپد در شمال تهران مراجعه نمایید.
