آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی یک بیماری خودایمنی و التهابی است که بر روی مفاصل اثر می گذارد. به این معنی که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم مفصل را مورد حمله قرار داده و ممکن است که همزمان بیش از یک مفصل را درگیر کند. آیا آرتریت روماتوئید خطرناک است؟ آیا درمان قطعی آرتریت روماتوئید وجود دارد؟ علل و علائم رماتیسم مفصلی چیست؟ چگونه آرتریت روماتوئید تشخیص داده می شود؟ به منظور آشنایی بیشتر با علل، علائم، تشخیص و راه های درمان رماتیسم مفصلی تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
روماتیسم مفصلی چیست؟
رماتیسم مفصلی (Arthritis rheumatism) که به عنوان بیماری آرتریت روماتوئید نیز شناخته می شود، یک بیماری خود ایمنی است که به دلیل التهاب مایع سینوویال اطراف مفاصل منجر به تحریک و التهاب مفاصل بدن می شود. از آنجایی که التهاب مایع اطراف مفاصل ضخامت آن را افزایش می دهد، در نتیجه به غضروف ها و استخوان های مرتبط با مفصل، به ویژه استخوان های کوچک حمله کرده و آن ها از بین می برد. به همین علت فرسایش مفاصل، بدشکلی های دائمی و درد مزمن به دلیل اصطکاک استخوان ایجاد می شود.
بیماری روماتوئید ممکن است به مفاصل حمله کرده و می تواند همزمان بیش از یک مفصل را درگیر کند. این بیماری معمولاً مفاصل دست، مچ دست و زانو را درگیر می کند. آسیب به بافت ها ناشی از رماتیسم مفصلی می‌تواند باعث درد طولانی مدت یا مزمن و بی‌ثباتی یا عدم تعادل در حین حرکت شود. همچنین، این بیماری می‌تواند بر سایر بافت‌ها در سراسر بدن تأثیر بگذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در اندام‌هایی مانند ریه‌ها، قلب و چشم شود.
علت آرتریت روماتوئید چیست؟
افراد در نتیجه یک پاسخ ایمنی به بیماری روماتوئید مبتلا می شوند که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول های سالم خود حمله می کند. علل دقیق آرتریت روماتوئید مشخص نیست، اما برخی از عوامل می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند، از جمله :
1- ژنتیک
برخی از افراد با ژن های خاصی به دنیا می‌آیند که احتمال ابتلا به بیماری روماتوئید را در آنها بیشتر می‌کند، مانند ژن‌های مرتبط با آنتی‌ژن لکوسیت انسانی که می‌تواند آرتریت را بدتر کند. همچنین خطر ابتلا به رماتیسم مفصلی زمانی که افرادی که حامل این ژن ها هستند در معرض عوامل محیطی مانند سیگار کشیدن یا زمانی که فرد چاق است، افزایش می یابد.
2- سن
با افزایش سن، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید افزایش می‌یابد، اگرچه ممکن است افراد در هر سنی را تحت تاثیر این بیماری قرار بگیرند.
3- جنسیت
زنان معمولا دو تا سه برابر بیشتر از مردان به بیماری روماتوئید مبتلا می شوند.
4- سیگار کشیدن
مطالعات متعدد نشان داده اند که سیگار کشیدن خطر ابتلا به بیماری روماتوئید را در افراد افزایش می دهد و می تواند بیماری را بدتر کند.
5- چاقی
چاقی می تواند خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهد، زیرا مطالعاتی که نقش چاقی را بررسی کرده اند نشان داده اند که هر چه وزن فرد بالاتر باشد، خطر ابتلا بیشتر است.
علائم رماتیسم مفصلی
علائم آرتریت روماتوئید عمومی است و می تواند با علائم آنفولانزا مانند خستگی، دمای بدن بالا و کاهش وزن همراه باشد . علائم اصلی رماتیسم مفصلی عبارتند از:
- تورم مفاصل (شامل تورم حداقل سه مفصل کوچک به مدت 6 هفته یا تورم مچ دست یا مفاصل میانی و پیش محیطی دست به مدت حداقل 6 هفته)
- سفتی مفصل که عبارت است از سختی حرکت مفصل آسیب دیده همراه با درد شدید پس از تلاش برای حرکت دادن آن که بروز سفتی صبحگاهی حداقل یک ساعت از 6 هفته قبل یکی از علائم تشخیصی آرتریت روماتوئید است.
- خستگی و ضعف عمومی
- تنگی نفس
- پوکی استخوان
علائم آرتریت روماتوئید اغلب در مفاصل کوچک انگشتان دست و پا به صورت موازی ظاهر می شود و به ندرت گسترش می یابد. اما به طورکلی مفاصل مچ دست، زانو، مچ پا، آرنج، شانه و لگن را درگیر می کند.
آرتریت روماتوئید چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک برای تشخیص بیماری روماتوئید با یک یا همه اقدامات زیر متوسل می شود :
- معاینه بالینی
- تصویربرداری اشعه ایکس
- سی تی اسکن
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- بررسی سیستم ایمنی بدن
- تست های آزمایشگاهی مرتبط با آرتریت، مانند میزان رسوب گلبول های قرمز.
- آزمایش هایی مانند سنجش پروتئین فعال C (CRP خون)
✍️ بیشتر بخوانید: پای شارکو (مفصل نوروپاتیک) چیست
درمان آرتریت روماتوئید
اگرچه هیچ درمان قطعی برای رماتیسم وجود ندارد، اما مدیریت و کنترل زودهنگام با دارو، تغییر سبک زندگی، درمان‌های حمایتی و در برخی موارد جراحی می‌تواند خطر آسیب مفاصل را کاهش داده و تأثیر این بیماری را محدود کند. به منظور درمان آرتریت روماتوئید، پزشک ممکن است درمان های دارویی را تجویز کند که شامل تسکین علائم و کاهش درد، علاوه بر جلوگیری از پیشرفت بیماری و فرسایش کل مفصل است.
روش های مختلفی برای درمان روماتیسم مفصلی استفاده می شود که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
دارو برای روماتیسم مفصلی
از جمله داروهایی که می توان برای تسکین علائم آرتریت روماتوئید استفاده کرد:
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری، مانند متوترکسات و لفلونوماید
- داروهای بیولوژیکی
- داروهایی که آنزیم های خاصی را مهار می کنند، مانند مهارکننده های JAK
- داروهای ضد درد
- داروهای ضد التهابی استروئیدی یا غیر استروئیدی
- درمان رماتیسم مفصلی با روش های حمایتی
درمان غیر جراحی آرتریت روماتوئید
درمان حمایتی برای کمک به تسکین بیماری روماتوئید و بهبود کیفیت زندگی استفاده می شود. از مهم ترین درمان های کمکی موجود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست ممکن است به بهبود آمادگی جسمانی و قدرت عضلانی بیمار کمک کرده و مفاصل بیمار را انعطاف پذیرتر کند.
۲) کاردرمانی
یک کاردرمانگر می‌تواند آموزش و توصیه‌هایی ارائه دهد که به بیمار کمک می‌کند از مفاصل خود، چه در خانه و چه در محل کار، محافظت نماید.
۳) درمان جراحی روماتوئید یا روماتیسم مفصلی
گاهی اوقات، با وجود مصرف داروها و پیروی از توصیه پزشک، مفاصل ممکن است آسیب ببینند، بنابراین بیمار ممکن است برای کمک به بازیابی توانایی استفاده از مفصل نیاز به جراحی داشته باشد. در موارد دیگر، جراحی برای کاهش درد یا ترمیم ناهنجاری ها ممکن است توصیه شود. نمونه هایی از مداخلات جراحی عبارتند از:
- آرتروسکوپی
- جراحی روی دست، انگشتان دست و مچ دست.
- جراحی تعویض مفصل
- بارداری و روماتیسم مفصلی
هیچ تعارضی بین روماتیسم مفصلی و ازدواج یا بارداری وجود ندارد، اما برنامه ریزی برای بارداری برای بیماران روماتوئید بسیار ضروری است. به این علت که زنان مبتلا به روماتیسم مفصلی علامت دار بارداری و نوزاد سالم تری نسبت به زنان مبتلا به بیماری فعال و کنترل نشده در دوران بارداری دارند.
در حالت ایده آل، آرتریت روماتوئید باید 3 تا 6 ماه قبل از اقدام به بارداری تحت کنترل باشد. شایان ذکر است که مصرف برخی از داروهای روماتوئید ممکن است در دوران بارداری بی خطر نباشد، بنابراین باید حداقل 3 ماه قبل از اقدام به بارداری قطع شود. لازم به ذکر است که زنان باردار مبتلا به رماتیسم مفصلی کنترل نشده در معرض خطر عوارضی مانند زایمان زودرس و جنین کوچک هستند.
چگونه می توان از آرتریت روماتوئید پیشگیری کرد؟
برای پیشگیری از آرتریت روماتوئید ، بیمار باید قوانین و دستورالعمل های بهداشتی زیر را رعایت کند:
- انجام فعالیت های ورزشی منظم
- کاهش وزن اضافی
- ترک کردن سیگار کشیدن
- پیروی از یک رژیم غذایی مناسب و سالم
عوارض روماتیسم مفصلی چیست؟
به طور کلی، عوارض احتمالی آرتریت روماتوئید عبارتند از:
- پوکی استخوان
- ناتوانی در راه رفتن عادی
- بروز بیماری های سیستم عروقی، به ویژه بیماری های قلبی
- پارگی رباط ها
- بروز تحریکات در نتیجه عفونت در مچ دست
به یاد داشته باشید…
بیماری آرتریت روماتوئید (RA) که با نام روماتیسم مفصلی شناخته می شود، یک بیماری خود ایمنی است که باعث درد و تورم در مفاصل مختلف بدن می شود. همچنین این بیماری می تواند اندام های داخلی را تحت تأثیر قرار داده و دامنه حرکتی فرد را محدود کند. درمان قطعی رماتیسم مفصلی امکان پذیر نیست و هدف از درمان کاهش درد و کنترل بیماری است. با این حال عدم درمان و مداخلات زودهنگام پزشکی می تواند مشکلات و عوارض دیگری مانند عدم حرکت در اندام درگیر و پوکی استخوان را برای فرد ایجاد کند. به همین علت توصیه می شود در صورت مشاهده علائم این بیماری به بهترین متخصص ارتوپد در تهران مراجعه نمایید.